KULT PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO W PARAFII ŚW. MAŁGORZATY W NOWYM SĄCZU

W odróżnieniu od wielu innych cudownych wizerunków czy też figur, sądecki obraz Przemienienia Pańskiego nie jest związany z jakimś żadnym szczególnym i nadzwyczajnym wydarzeniem, które mogłoby pretendować do miana praprzyczyny w powstaniu kultu. Nie można jednak pominąć w tym opracowaniu wspomnienia dwóch wydarzeń, które miały miejsce w XVII wieku, a które mogły i rzeczywiście wpłynęły na kształt późniejszego rozwoju tegoż kultu.

 

Pierwszym z nich jest cudowne ocalenie Obrazu Przemienienia Pańskiego podczas pożaru, który miał miejsce w roku 1611. W czasie tego pożaru, chyba jednego z najtragiczniejszych dla miasta, sam Obraz nie ucierpiał prawie wcale, gdyż tylko na czole miały pozostać ślady od ognia, widoczne jakby zmarszczki. Jak się przypuszcza fakt ten musiał spotęgować kult tego Wizerunku.

Drugim wydarzeniem jest wspomniane już wyżej cudowne uzdrowienie Konstantego Lubomirskiego, hrabiego  na Wiśniczu i Jarosławiu, podczaszego wielkiego Koronnego i starosty grodowego sądeckiego, który jako wotum wdzięczności za powrót do zdrowia ufundował w 1654 r. kaplicę murowaną Przemienienia Pańskiego obok kościoła OO. Franciszkanów i tam właśnie wtedy umieszczono Obraz . Jednak po ponownym pożarze kościoła wraz z klasztorem Obraz w 1753 roku został złożony w sądeckim zamku, skąd trafił w dniu 2 września 1785 r. do kościoła farnego dzięki interwencji ówczesnego dziekana kolegiaty i mieszkańców Nowego Sącza, którzy nie pozwolili na to, by franciszkanie "zabrali" Obraz ze sobą do Starego Sącza, gdzie znaleźli dla siebie chwilowy przytułek. Wydarzenie to z całą pewnością świadczy o, już wtedy wielkim, "przywiązaniu" wiernych do Chrystusa Przemienionego i o żywym kulcie tego Obrazu.

 

---

ROZWÓJ KULTU

Czymś, co w sposób naturalny powoduje rozwój kultu i nadaje mu cechę żywotności, są cudowne wydarzenia związane z przedmiotem kultu. Czczony w omawianym Obrazie Chrystus Pan w tajemnicy Przemienienia na górze Tabor wsławił ten Wizerunek poprzez 18 zatwierdzonych urzędowo cudownych łask, które wierni otrzymali pomiędzy 1611 a 1763 rokiem. Dzięki temu burmistrz, rajcy i ławnicy Nowego Sącza w imieniu miasta zatwierdzili wiarygodność cudownego obrazu osobnym aktem dnia 13 czerwca 1767 r.  Kiedy w roku 1785 Obraz przeniesiono do sądeckiej fary jego kult niespodziewanie upadł. W żaden sposób nie był on wówczas eksponowany, gdyż, jak pisze J. Sygański, "nawet nie miał osobnego ołtarza, lecz wisiał zapylony na ścianie kościoła". Wydarzeniem szczególnym, które wywarło wpływ na rozwój kultu było nadanie przez papieża Grzegorza XVI w dniu 20 sierpnia 1854 r. odpustu zupełnego tym wszystkim, którzy w uroczystość Przemienia Pańskiego, przypadającą w dniu 6 sierpnia, wypełnią zwykłe warunki dla jego uzyskania.

 

W 1894 r. obraz umieszczono już w osobnym ołtarzu Przemienienia Pańskiego zbudowanym specjalnie w tym celu w prawej bocznej nawie kolegiaty. Nieco zaś później, bo około 1910 r., w sądeckiej farze powstało na nowo bractwo Przemienienia Pańskiego. Do roku 1970 obraz pozostawał  w prawym bocznym ołtarzu sądeckiej fary, by dnia 6 sierpnia 1971 r. zostać uroczyście przeniesionym do ołtarza głównego. Przez trzy poprzednie wieki kult Przemienienia Pańskiego stale wzrastał, o czym świadczą liczne wota i historyczne wzmianki o potęgującym się ruchu pielgrzymkowym, jednak po tym wydarzeniu kult wzrósł do tego stopnia, iż kościół św. Małgorzaty stał się w powszechnym odczuciu wiernych autentycznym Sanktuarium Chrystusa Przemienionego.