Byłoby rzeczą trudną stwierdzenie kiedy po raz pierwszy odbył się odpust ku czci Przemienienia Pańskiego przy sądeckiej farze. Wydaje się jednak czymś wielce prawdopodobnym, że duży wpływ na jego formę i zasięg miało wydarzenie z roku 1845, kiedy to papież Grzegorz XVI udzielił odpustu zupełnego tym wszystkim, którzy w uroczystość Przemienienia Pańskiego odwiedzili kościół i dopełnili potrzebnych do uzyskania odpustu warunków. Od tego czasu datuje się corocznie liczny napływ rzesz pobożnych, aby w dniu 6 sierpnia pomodlić się w farze i prosić Łaskawego Chrystusa o przemienienie różnych trosk i cierpień życia. Przez długie lata, a chyba i wieki, odpust ku czci Przemienienia Pańskiego trwał tylko jeden dzień i był przeżywany w samo święto przypadające w kalendarzu liturgicznym w dniu 6 sierpnia. Mówią o tym ogłoszenia duszpasterskie i inne dokumenty, jakie się zachowały w archiwum parafialnym.

W tym czasie nie było żadnych większych przygotowań  związanych z uroczystościami  odpustowymi, ani też dodatkowych czy specjalnych nabożeństw dla poszczególnych stanów. Nikogo specjalnie nie zachęcano wówczas do udziału w odpuście oraz do skorzystania przy tej okazji z sakramentu pokuty. Podkreśleniem uroczystego charakteru święta było wystawienie Najświętszego Sakramentu w czasie głównej Mszy św. i podczas Nieszporów. Wierni z parafii, miasta i Sądecczyzny przybywali tutaj kierując się wewnętrzną potrzebą, czcią dla Chrystusa Przemienionego i tradycją przekazywaną im z pokolenia na pokolenie. W samo święto można było spowiadać się tylko w godzinach przedpołudniowych i brać udział we Mszy św. odprawionej o godz. 6.00, 7.00, 8.00, 9.00, 10.30 i 12.00. Po południu były tylko Nieszpory o godz. 16.00.
W miarę wzrostu nabożeństwa do Przemienia Pańskiego postarano się o rozbudowanie odpustu poprzez urządzenie tzw. triduum, czyli wieczornych nabożeństw do Przemienienia Pańskiego połączonych z kazaniem i okazją do spowiedzi św. przez trzy dni poprzedzające samo święto. Po raz pierwszy triduum odbyło się w r. 1936, a ostatni raz w r. 1969. Celem tego triduum było przygotowanie duchowe całej parafii do głębokiego przeżycia święta przez modlitwę i wewnętrzną przemianę w sakramencie pokuty. W kazaniach wygłaszanych w tych trzech dniach przypominano czym ma być święto Przemienienia Pańskiego i jak je należy obchodzić.
Ośmiodniowy odpust, jak to ma miejsce obecnie, zorganizowano po raz pierwszy w r. 1970 w dniach od 6 do 13 sierpnia. Impulsem do tego było zarządzenie biskupa tarnowskiego Jerzego Ablewicza, które ukazało się w "Biuletynie Diecezji Tarnowskiej" z dnia 4.04.1970 r.
Początkowo starano się o to, by kłaść nacisk na nabożeństwa stanowe. Dlatego wierni z sąsiednich dekanatów byli zapraszani albo stanami: ojcowie, matki, młodzież i dzieci (w r. 1970 i 1973), albo parafiami (np. w r 1974). W tym czasie były urządzane także nabożeństwa dla innych grup wiernych takich jak: byłych więźniów Oświęcimia (w r. 1973), chorych (1973), służby liturgicznej ołtarza (1974), czy też dla głuchoniemych (1974). Od 1975 roku wprowadzono błogosławieństwo dzieci przedszkolnych i niemowląt, co najpierw miało miejsce w samo święto Przemienienia Pańskiego na Mszach św. o godz. 9.00, 10.30 i 18.00.
Od roku 1977, kiedy to odpust po raz pierwszy organizował nowy proboszcz, ks. prałat Stanisław Lisowski, wszyscy wierni są zapraszani ogólnie.  Obecnie, od szeregu już lat, odprawia się specjalne nabożeństwa dla chłopów, rodzin, młodzieży, dzieci (ze specjalnym błogosławieństwem), ministrantów, lektorów i Dziewczęcej Służby Maryjnej, członków parafialnego Apostolatu Trzeźwości, kombatantów II wojny światowej, strażaków, chorych, a okazjonalnie jeszcze dla innych grup, np. dla kobiet z okazji Międzynarodowego Roku Kobiet w 1995 r. albo dla robotników.
W ramach odpustu były wystawiane od r. 1970 misteria religijne cieszące się dawniej dużą frekwencją . Po raz ostatni takie misterium było grane w 1988 r. Od 1970 r. program odpustu starano się ubogacać i uatrakcyjniać także wyświetlaniem filmów religijnych.
Nie zapomniano o potrzebach młodzieży. Dla niej, ale także dla dorosłych, koncertowały młodzieżowe zespoły muzyczne. Dziś ten element muzyczny odpustu jest poszerzony do małego, nieformalnego festiwalu piosenki religijnej. Codziennie po Mszy św. wieczornej występują młodzieżowe zespoły muzyczne różnych parafii z terenu całej diecezji.

---

TEMATYKA ODPUSTÓW

Ważnym elementem w organizacji uroczystości odpustowych ku czci Przemienienia Pańskiego jest określenie tematu głównego całego odpustu, czyli tzw. hasła będącego rdzeniem całych rozważań odpustowych, wokół którego będą realizowane założenia związane z duchową formacją uczestniczących w odpuście wiernych. Specjalne tematy są dobierane od momentu kiedy odpust przybrał ośmiodniowy charakter i od tej pory są one nieprzerwanie realizowane aż do chwili obecnej. Jeśli chodzi o dobór tematów poruszanych w czasie odpustów to są one często zgodne z diecezjalnym programem duszpasterskim (1979, 1990, 1995, 1996) określanym na każdy rok. Jednakże zdarza się, że tematyka poruszanych problemów nawiązuje    w swojej treści do aktualnych wydarzeń z życia parafii, diecezji czy też Ojczyzny albo nawet całego Kościoła powszechnego.
I tak na przykład w roku 1991 celem tematyki odpustowej było przypomnienie wiernym nauczania Ojca Świętego Jana Pawła II z ego ostatniej pielgrzymki do Polski. Szczególnie akcent został zatem położony na przemianę człowieka zdemoralizowanego przez komunizm i zachwyconego Zachodem, jego wolnością i konsumizmem, która to przemiana może się dokonać przez realizację Dekalogu i zasad ewangelicznych. W roku 1977 hasłem odpustowych rozważań była Czystość. Temat ten został zalecony przez bpa Piotra Bednarczyka na spotkaniu kustoszów sanktuariów. Rozważania koncentrowały się wówczas na relacji jaka winna zachodzić między Przemienieniem Pańskim a przemianą moralnych postaw chrześcijanina.  Rok 1981 stał się dla organizatorów uroczystości odpustowych okazją szczególną do przypomnienia 10 rocznicy wprowadzenia obrazu Przemienienia Pańskiego do ołtarza głównego przez ks. kard. Karola Wojtyłę. Dlatego w duchowej łączności z Ojcem Świętym rozważano Jego naukę, polecając zarazem Jego Osobę i posługę Chrystusowi Przemienionemu.  Z kolei rok 1985 był dwusetną rocznicą przeniesienia obrazu z kościoła OO. Franciszkanów do sądeckiej fary. Poprzez dobór odpowiedniej tematyki kazań starano się uświadomić wiernym czym była dla dawnych pokoleń i czym jest dla współczesnych tajemnica Przemienienia Pańskiego. Podkreślano wtedy, że to właśnie Chrystus wzmacnia wiarę, podnosi na duchu, ukazuje cel życia, wskazuje właściwy sposób postępowania i pomaga rodzicom w wychowaniu dzieci. Cały Odpust przebiegał wtedy w duchu dziękczynienia.  Wielki Odpust w roku 1986 był nawiązaniem do obchodzonego jubileuszu powstania diecezji tarnowskiej. Podkreślono wtedy, że lud Boży całej diecezji jest formowany dzięki dziedzictwu otrzymanemu od poprzednich pokoleń, co rodzi potrzebę przekazywania prawdziwych wartości  następnym pokoleniom. Toteż w ciągu trwania całego odpustu starano się uwypuklić motywy dziękczynienia i odpowiedzialności za diecezjalne dziedzictwo.
Lata 1987 i 1997 to czas Kongresów Eucharystycznych i podkreślania, że Eucharystia i wspólnota pomagają człowiekowi w osiągnięciu duchowej przemiany.  Z racji Roku Maryjnego odpust w 1988 r. miał charakter zdecydowanie maryjny i był okazją do wyakcentowania prawdy, że Maryja Matka Jezusa jest także matką każdego człowieka. Odpust w roku 1989 był nawiązaniem do obchodzonych rocznic narodowych, a w roku następnym do przemian zachodzących w Polsce i do ich wpływu na polskie rodziny ulegające jakże często demoralizacji i rozkładowi.  Jubileusz 700-lecia powstania miasta Nowego Sącza stał się okazją do tego, by w czasie odpustu ukazać czym jest wiara chrześcijańska dla społeczeństwa, dla rodziny i jednostki na przykładzie kultu Przemienienia Pańskiego w Nowym Sączu. Starano się także ukazać jak Chrystus ukierunkowywuje człowieka, jak go wychowuje do zasadniczych postaw i jaką jest siłą dla człowieka w jego trudnych chwilach.  Tematykę odpustu na rok 1995 podpowiedział ks. Michał Bednarz w wykładzie na temat Przemienienia wygłoszonym do kustoszów sanktuariów naszej diecezji. Zwrócił on bowiem uwagę słuchaczy na społeczny wymiar tajemnicy Przemienienia Pańskiego. Tematyka kazań w rok 1996 zgodnie z programem duszpasterskim nawiązuje do sytuacji religijno-moralnej w naszym kraju podkreślając, że nawrócenie ma się dokonać w oparciu o zasady moralne zawarte w Dekalogu i nauce Chrystusa.  Z racji przygotowania do "Wielkiego Jubileuszu Roku 2000" - rok 1998 został poświęcony Duchowi Świętemu i Jego roli w życiu Kościoła. Zagadnienia poruszane w czasie tego odpustu były ściśle związane z działaniem Ducha Świętego w życiu wiernych i Jego wpływem na naszą osobistą przemianę. Rok 1999 stał się okazją do tego, aby w kontekście kończącego się tysiąclecia, stanąć w całej prawdzie przed Bogiem i Jego osądowi poddać nasze życie.
Tematyka odpustów ośmiodniowych, poświadczonych przez materiały archiwalne, przedstawia się następująco:

 

 

1973 - "Chrystus przez znaki sakramentów przemienia ludzi."

1975 - "Ja jestem drogą prawdą i życiem."

1977 - "Czystość."

1978 - "Na straży Chrystusowych Przemian."

1979 - "Chryste odnów oblicze tej ziemi przez przemianę rodziny."

1980 - "Chrystus pomaga przemieniać czyli wychowywać człowieka."

1981 - "Chryste Przemieniony pozostań zawsze wśród nas."

1982 - "Chryste Przemieniony wzmocnij wiarę."

1983 - "Nadzieja zawieść nie może."

1984 - "Przemień zimne serca nasze."

1985 - "Przemienienie wzorem dla wszystkich pokoleń."

1986 - "Dziękczynienie i odpowiedzialność za dziedzictwo ojców."

1987 - "Przez Eucharystię do przemiany człowieka."

1988 - "Matka Przemienionego Chrystusa - Matka naszych przemienień."

1989 - "Przyjmijcie dziedzictwo, któremu na imię Polska."

1990 - "Chryste przemieniaj nasze rodziny!"

1991 - "Chryste Przemieniony pomagaj nam zachowywać Boże przykazania!."

1992 - "Trwać w blaskach Przemienienia."

1993 - "Przez Eucharystię do przemiany człowieka."

1994 - "Chryste przemieniaj nasze rodziny!"

1995 - "Niech Kościół przemienia ten świat."

1996 - "Jego słuchajcie!"

1997 - "Przez Eucharystię Chrystus wychowuje nas do wolności."

1998 - "Duchu Święty, przemieniaj nas w Kościele!"

1999 - "Osądź nas Panie przed Twoim Obliczem."

2000 - "Dzięki Ci, Chryste za Twe Przemienienie."

2001 - "Przemienieni miłością spotkanego Zbawiciela."

2002 - "Veraicon"

2003 - "Z różańcem w ręku kontemplujemy oblicze Chrystusa"

2004 - "W Tobie, Jezu, nadzieja nasza"

2005 - "Ukaż mi Panie swoje oblicze"

2006 - "Ubogaceni ubóstwem Chrystusa"

2007 - "Poznaj swoje powołanie"

2008 - "Bądźmy uczniami Chrystusa"

2009 - "Otoczmy troską życie"

2010 - "Bądźmy świadkami Miłości"

2011 - "W komunii z Bogiem"

2012 - "Kościół naszym domem"

2013 - "Być solą ziemi dzieląc się wiarą"

2014 - "Wierzę w Syna Bożego"

2015 - "Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” 

2016 - "Miłosierni jak Ojciec”

2017 - "Idzicei głoscie”

2018 - "Jesteśmy napełnieni Duchem Świętym”

2019 - "Gaude Mater Polonia” (Ciesz się, Matko Polsko)

2020 - "Wielka Tajemnica Wiary"

2021 - 

2022 - "Posłani w pokoju Chrystusa"

2023 - "Wierzę w Kościół Chrystusowy"

 

Ponadto każdy odpust posiada własny temat dnia, poprzez co w sposób jeszcze dokładniejszy ukazywana jest wymowa teologiczna i parenetyczna odpustowego hasła.